دستگاه تناسلي زن

ساختارهاي داخلي دستگاه تناسلي زن (تخمدان ها، لوله هاي حمل تخمك، رحم و مهبل) در يك سوم پاييني شكم قرار دارند. تخمدان ها، حاوي فوليكول هايي هستند كه تخمك ها (سلول هايي كه با اسپرم مرد تركيب شده، نوزاد ايجاد مي كنند) را در خود نگه مي دارند. هر ماه يك تخمك بالغ شده، از تخمدان رها مي شود؛ شيپور (فيمبريا) تخمك را به داخل لوله حمل تخمك هدايت مي كند و از آنجا تخمك به طرف رحم رانده مي شود. مهبل كه مسيري با جدار عضلاني است، ارتباط رحم را با خارج بدن برقرار مي سازد. ساختارهاي خارجي كه مجموعاً فرج نام دارند، شامل كليتوريس حساس و چين هاي پوستي به نام لب هستند كه ورودي مهبل و پيشابراه را محافظت مي كنند. غدد بارتولن كه مايعي را براي ليز كردن در حين مقاربت جنسي ترشح مي كنند، درست در داخل ورودي مهبل قرار دارند.

تغييرات حاصل از بلوغ در دختران

بلوغ دوره اي است كه در طي آن، مشخصات جنسي ايجاد و اعضاي تناسلي بالغ مي شوند. در دختران، بلوغ بين‌۱۰ تا ۱۴ ‌سالگي شروع مي شود و۳ ‌تا ۴ ‌سال طول مي كشد. غده هيپوفيز شروع به ترشح هورمون هايي مي كند كه تخمدان ها را براي توليد هورمون هاي جنسي زنانه يعني استروژن و پروژسترون، تحريك مي كنند. اين هورمون ها باعث ايجاد تغييرات فيزيكي از جمله بزرگي پستان ها و لگن ها و رشد موهاي عانه و زير بغل مي شوند و به دنبال آن، تخمك گذاري و قاعدگي را تحريك مي كنند.

چرخه قاعدگي

چرخه قاعدگي در طول چرخه قاعدگي، بدن زن براي بارداري احتمالي آماده مي شود. اين چرخه به وسيله ۴ هورمون تنظيم مي شود. هورمون تحريك كننده فوليكول و هورمون لوتئيني كه از غده هيپوفيز ترشح مي شوند، باعث بلوغ يك تخمك در يك فوليكول و آزاد شدن آن مي شود. تخمك و فوليكول آن، استروژن و پروژسترون ترشح مي كنند كه باعث ضخيم شدن مخاط رحم مي شوند. اگر يك تخمك بارور شود، خود را وارد سطوح داخلي رحم مي كند و اگر بارور نشود، در طول قاعدگي به همراه خون و سلول هاي حاصل از مخاط داخلي رحم، از بدن خارج مي شود. اين چرخه حدود ۲۸ ‌روز طول مي كشد ولي مدت زمان آن ممكن است از ماهي تا ماه ديگر و از زني به زن ديگر فرق كند. يك چرخه قاعدگي كامل اين تصوير تغييرات حاصل در آندومتر(مخاط رحم) و تخمـدان را در طي چرخـه قاعدگي نشـان مي دهد. تخمك مي تواند در زمان تخمك گذاري كه از فوليكول آزاد مي شود، به وسيله يك اسپرم بارور گردد.

نقس پستان ها

پستان ها در تحريك جنسي نقش دارند و نقش اصلي آنها توليد شير براي نوزادان است. در طول بلوغ، هورمون استروژن باعث رشد و تكامل پستان ها مي شود. در طول بارداري، تغييرات هورموني، پستان ها را باز هم بزرگتر مي كنند و در اواخر بارداري، توليد شير را درغده هايي به نام لوبول تحريك مي كنند. اين غده ها به مجاري وصل مي شوند كه به كانال هايي به نام آمپول ختم مي شوند. آمپول در سطح نوك پستان به بيرون باز مي شود. بقيه بافت پستان عمدتاً چربي است و مقدار كمي بافت همبند نيز دارد كه به نگهداري پستان كمك مي كند.

ساختار پستان

پستان ها عمدتاً از لوبول ها و مجاري شير به همراه چربي و بافت همبند تشكيل مي گردند. شير از نوك پستان خارج مي شود. ناحيه تيره اطراف نوك پستان آرئول نام دارد.

يائسگي

يائسگي زماني است كه چرخه قاعدگي متوقف مي شود اين امر معمولاً بين۴۵ ‌تا۵۵ ‌سالگي رخ مي دهد. تخمدان ها ديگر به هورمون تحريك كننده فوليكول پاسخ نمي دهند و هورمون هاي جنسي زنانه (استروژن و پروژسترون) كمتري توليد مي كنند. در نتيجه، تخمك گذاري و قاعدگي خاتمه مي يابد. به محض اين كه زنـي به مرحـله يائسگي برسد، ديـگر بارور محسوب نمي شود. درست در سال هاي قبل و بعد از يائسگي، تغييرات هورموني باعث ايجاد علايمي چون نوسان خلق، گر گرفتگي، خشكي مهبل و عرق كردن شبانه مي گردد. يائسگي ممكن است منجر به تغييرات فيزيكي طولاني مدت مثل پوكي استخوان شود.

استخوان دچار پوكي

هورمون جنسي استروژن براي تقويت استخوان ها لازم است. غلظت پايين استروژن پس از يائسگي مي تواند منجر به پوكي استخوان شود كه همان گونه كه در اين تصوير ميكروسكوپي نشان داده شده است، يك بيماري است كه در آن استخوان ها تراكم خود را از دست مي دهند و ممكن است نازك و شكننده شوند.

کاربرد ماموگرافی ارزیابی بیمارانی که توده پستان مشکوک دارند. پیگیری سرطان پستان درمان شده با برداشتن قسمتی از پستان و رادیوتراپی. پیگیری پستان مقابل در فردی که یک پستان به خاطر سرطان برداشته شده است. برای بیماریابی زنان بالای 40 سال از نظر سرطان پستان.   هدف اصلی ماموگرافی ، شناسایی سرطان پستان است.   ظهور توده در ماموگرافی علامت اصلی سرطان در ماموگرافی توده‌ای با حدود نامنظم و غیر مشخص یا خاردار می‌باشد. یک علامت مهم که نشان دهنده بدخیمی است، رسوبات نقطه‌ای و ظریف کلسیم بر روی ضایعه مخفی یا مشکوک پستان است که آنها را کلسیفیکاسیونهای ریز بدخیم می‌گویند. سایر علایم ماموگرافی که بر تشخیص سرطان پستان دلالت می‌نمایند، عبارتند از: بهم خوردن بافت پستانی مجاور و ضخیم شدن پوست پستان است. توده‌های خوش خیم ، اغلب کروی هستند و حاشیه‌های کاملا مشخص دارند و اغلب حاوی رسوبات کلسیم هستند ولی در اینجا رسوبات کلسیم ریز نبوده و بزرگتر و ناصافتر از کلسیفیکاسیون بدخیم بوده و اغلب بصورت حلقه‌ای هستند. بیماریابی پستان (Screening) ماموگرافی قادر است در زنان بدون علامت سرطانهای مخفی پستان را ، حتی پیش از قابل لمس شدن توده ، شناسایی کند. روشهای بیماریابی با استفاده از ماموگرافی به علت تشخبص زود هنگام سرطان قادر به کاهش 33% موارد مرگ و میر بیماران بوده است. جامعه سرطان آمریکا پیشنهاد می‌کند که تمامی زنان از سن 20 سالگی برنامه معاینه پستان توسط خود فرد را آغاز کرده و در سن 35 سالگی یک ماموگرافی پایه انجام دهند. بررسی ماموگرافی طی سنین 40 تا 50 سالگی باید بنا به درخواست پزشک در موارد مشکوک انجام گیرد. و پس از 50 سالگی انجام ماموگرافی سالیانه ضرورت می‌یابد. انواع دیگر ماموگرافی گزرو ماموگرافی این تکنیک مشابه ماموگرافی است، جز اینکه تصویر آن بجای فیلم شفاف معمولی بر روی صفحات گزرو گرافیک ثبت می‌گردد. این روش قادر است تنها با تابش یک نوبت اشعه ، جزئیات بافت نرم پستان ، دیواره قفسه سینه (از لحاظ متاستاز) نواحی محیطی پستان و ناحیه زیر بغل را نشان دهد. ماموگرافی با درشت‌نمایی این تکنیک جزئیات بافت را بصورت دقیقتری نشان می‌دهد، به همین دلیل دقت تشخیصی آن در سرطان پستان افزایش می‌یابد. درشت‌نمایی حدود 5/1 برابر بوده و با آن می‌توان حدود توده‌های پستانی ، درجه و خصوصیات رسوب کلسیم در توده را بطور واضح مشاهده کرد. سایر روشهای بررسی پستان روشهایی مانند سونوگرافی ، فلومتری با داپلر (بررسی جریان خون پستان) ، اسکن نوری پستان و MRI نیز در بررسی پستان کمک کننده خواهند بود. سرطان پستان سرطان پستان شایعترین سرطان زنان و علت اول مرگ و میر ناشی از سرطان در بین زنان 44-40 ساله است و معمولا به صورت توده بدون درد سینه تظاهر می‌کند. مباحث مرتبط با عنوان بیماریهای پستان بیماریهای زنان زایمان پستان توده‌‌های خوش‌خیم پستان سرطان پستان عکسبرداری از بافتهای نرم

روابط جنسي سالم

دوران بلوغ ـ كه در طي آن تغييراتي براي گذار از دوران كودكي به بزرگسالي ايجاد مي‌شود ـ فرد را از نظر جسماني آماده فعاليت جنسي و توليد مثل مي‌نمايد. نمو و گسترش بلوغ عاطفي اغلب بيشتر طول مي كشد و مستلزم آن است كه هم درباره خودتان ياد بگيريد و هم درباره چگونگي ارتباط با ديگران تجربه بياموزيد. آميزش جنسي ممكن است تجربه بسيار خوشايندي باشد كه احساس خوش و سرحال بودن را تقويت كند و علاوه بر آن آميزش جنسي منظم با همسر قادر است سلامتي قلبي ـ عروقي را بهبود بخشد و موجب طولاني‌تر شدن عمر شود. با همه اين اوصاف، بايد از خطراتي كه آميزش جنسي براي سلامتي دارد ـ مثل بارداري و بيماري‌هاي موسوم به عفونت‌هاي منتقله از راه جنسي كه كلاً يا عمدتاً از طريق مقاربت منتقل مي‌شوند ـ نيز آگاه باشيد.

روابط جنسي

ارضاي جنسي به تركيبي از عوامل جنسي و رواني بستگي دارد و آن چه كه درباره يك فرد يا يك زوج صادق است ممكن است مناسب ديگري نباشد. هم شما و هم همسرتان بايد از دفعات فعاليتي جنسي خرسند باشيد و بايد قادر باشيد درباره فعاليت‌هاي كه برايتان لذت‌بخش يا ناخوشايند است، گفتگو كنيد. هر كسي كه رابطه جنسي برقرار مي‌كند بايد درباره عفونت‌هاي منتقله از راه جنسي آگاه باشد و بداند كه چگونه مي‌توان با‌آميزش جنسي سالم و مطمئن خطر مواجهه با چنين بيماري‌هايي را به حداقل رساند. (همين صفحه). علاوه بر آن، براي اجتناب از بارداري‌هاي ناخواسته، بايد با روش‌هاي پيشگيري از بارداري آشنا باشيد (به مبحث «روش‌هاي پيشگيري از بارداري در مردان» ص 254 و «روش‌هاي پيشگيري از بارداري در زنان» ص 276 مراجعه نماييد). گذراندن دوره‌هايي از كاهش موقت ميل جنسي يا ناتواني در اجراي اعمال جنسي شايع است. (به مبحث «كاهش ميل جنسي در مردان» ص 250 و در «كاهش ميل جنسي در زنان» ص 272 مراجعه نماييد). چنين مسايلي اغلب ناشي از استرس يا مشكلات عاطفي يا نتيجه استفاده از الكل، داروهاي محرك يا بعضي از داروها است. اختلالاتي مثل ديابت قندي قادرند مشكلات جنسي بلند مدت‌تري ايجاد نمايند. گفتگو با همسرتان درباره نگراني‌هايي كه داريد، اهميت بسيار دارد. در صورت تداوم مشكل به پزشك خود رجوع كنيد.

آميزش جنسي سالم

معمولاً تماس با پوست آلوده يا مايعات بدن مثل مني، خون و ترشحات مهبلي، عامل انتشار عفونت‌هاي منتقله از راه جنسي و بيماري‌ مقاربتي مي باشند. بسياري از انواع بيماري‌هاي مقاربتي ناراحت كننده‌اند ـ هرچند كه صرفاً مشكلات خفيف ايجاد مي‌كنند ـ اما بعضي هم مثل عفونت ويروس ايمني انساني (بيماري ايدز) حيات را به مخاطره مي‌افكنند. اقدامات ساده اي وجود دارند كه براي حمايت از خود مي توانيد انجام دهيد. در صورت ابتلا به عفونت‌هاي منتقله از راه آميزشي، بايد تا هنگام درمان و علاج از عفونت، از فعاليت جنسي بپرهيزيد.

توجه: پزشكي دانشي هميشه در تغيير است. در ارايه مطالب سلامتيران تلاش زيادي در جهت كامل بودن و تطابق آن با استانداردهاي روز پزشكي دنيا تا زمان انتشار صورت گرفته است. اما بدليل اينكه در علوم پزشكي وجود خطاهاي پژوهشي و تغييرات روز به روز همواره متصور است، سلامتيران مطالب ارائه شده را الزاماً كامل و عاري از خطا نمي‌داند. ارجح آن‌ است كه كاربران اين اطلاعات را قبل از بكارگيري با رجوع به پزشكان و منابع ديگر نيز تأييد نمايند